Category: Ιστορικά

Η Έμμα Γκόλντμαν για την Εβραϊκή μετανάστευση στην Παλαιστίνη

Ενόσω την τελευταία περίοδο του Μεσοπολέμου οι Παλαιστίνιοι Άραβες απέρριπταν τη μία μετά την άλλη τις προτάσεις για δημιουργία αραβικού κράτους στην Υπό Βρετανική Εντολή Παλαιστίνη, οι Εβραίοι συνέχισαν να καταφτάνουν μαζικά στην περιοχή με τον έναν τρόπο ή με τον άλλο, νόμιμα ή παράνομα. Τα μεταναστευτικά αυτά κύματα θα δώσουν μία ακόμα αφορμή στις αντισημιτικές φωνές της εποχής να κάνουν την εμφάνισή τους. Με κείμενό του στο περιοδικό «Spain and the World» ο αριστερός Ρέτζιναλντ Ρέινολντς θα αναπαράγει τα γνωστά προβληματικά σχήματα και θα αναγκάσει την Έμμα Γκόλντμαν να του απαντήσει. Το κείμενο έχει μοναδικό ενδιαφέρον, δεδομένου ότι καταφέρνει πραγματικά να στηρίξει μια αντισιωνιστική θέση η οποία δεν είναι αντισημιτική. Η συντριπτική πλειονότητα —αν όχι το σύνολο— όσων έχουν θελήσει να κάνουν κάτι ανάλογο, κατέληξε απλά να γελοιοποιείται.

Μπερνάρντ Λαζάρ

 

Προς τον εκδότη του «Spain and the World»,

Αγαπητέ σύντροφε,

Μου κίνησε το ενδιαφέρον το άρθρο «Palestine and Socialist Policy», του καλού μας φίλου Reginald Reynolds στο Spain and the World της 29ης Ιουλίου. Υπάρχουν πολλά σημεία με τα οποία συμφωνώ πλήρως, υπήρχε όμως και σωρεία άλλων που μου φαίνονται αντιφατικά για κάποιον σοσιαλιστή και σχεδόν-αναρχικό. Προτού καταδείξω αυτές τις ασυνέπειες, θα ήθελα να πω ότι το άρθρο του φίλου μας δίνει την εντύπωση ότι είναι λυσσασμένος αντισημίτης. Για του λόγου του αληθές, πολλοί άνθρωποι με ρώτησαν πώς γίνεται το «Spain and the World» να τυπώσει ένα τόσο αντισημιτικό άρθρο. Μόνο και μόνο για την έκπληξη που τους προκάλεσε, ο Reginald Reynolds είναι ένοχος για την τάση που του αποδίδεται. Καθότι γνωρίζω τον συγγραφέα, διαβεβαίωσα με σιγουριά τους Εβραίους φίλους μου ότι ο Reginald Reynolds δεν διακατέχεται στο ελάχιστο από αντισημιτικά αισθήματα, αν και η αλήθεια δυστυχώς είναι ότι το άρθρο του αυτή την εντύπωση δίνει.

Δεν έχω αντιρρήσεις στις κατηγορίες του καλού μας φίλου ενάντια στους σιωνιστές. Για την ακρίβεια, έχω εναντιωθεί επί σειρά ετών στον σιωνισμό ως το όνειρο του παγκόσμιου κεφαλαιοκρατικού εβραϊσμού για ένα εβραϊκό κράτος με όλες του τις δομές, όπως κυβέρνηση, νόμοι, αστυνομία, στρατός και τα λοιπά. Με άλλα λόγια, μια μηχανή εβραϊκού κράτους για να προστατεύει τα συμφέροντα των λίγων ενάντια στα συμφέροντα των πολλών.

Ο Reginald Reynolds κάνει λάθος, ωστόσο, όταν αναφέρει ότι οι σιωνιστές ήταν ο μοναδικός παράγοντας πίσω από την μετανάστευση των Εβραίων στην Παλαιστίνη. Ίσως δεν γνωρίζει ότι πλήθος Εβραίων από κάθε χώρα, και ειδικά από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, έχουν συνεισφέρει τεράστια χρηματικά ποσά για τον ίδιο σκοπό. Έχουν δώσει αφειδώς μέρη των εισοδημάτων τους, με την ελπίδα να αποδειχτεί η Παλαιστίνη άσυλο για τους αδερφούς τους, που διώκονται βάναυσα σχεδόν σε κάθε ευρωπαϊκή γέφυρα. Το γεγονός ότι υπάρχουν τόσες μη σιωνιστικές κομμούνες στην Παλαιστίνη, αποδεικνύει ότι οι Εβραίοι εργάτες που έχουν βοηθήσει τους διωγμένους και κατατρεγμένους Εβραίους το έχουν κάνει αυτό όχι επειδή είναι Εβραίοι, αλλά για τον λόγο που έχω ήδη τονίσει, ότι στην Παλαιστίνη ίσως τους αφήσουν ήσυχους να ριζώσουν και να ζήσουν τη ζωή τους.

Ο σύντροφος Reynolds αγανακτεί με τον ισχυρισμό των Εβραίων ότι η Παλαιστίνη ήταν η πατρίδα τους πριν από δύο χιλιάδες χρόνια. Επιμένει ότι αυτό δεν έχει καμία σημασία, εν αντιθέσει με τους Άραβες που ζουν στην Παλαιστίνη επί σειρά γενεών. Δεν νομίζω ότι αυτό είναι αξιόλογο επιχείρημα, εκτός κι αν κάποιος πιστεύει στο μονοπώλιο της γης και στο δικαίωμα των κυβερνήσεων να κρατούν μακριά τους νεοφερμένους.

Σίγουρα ο Reginald Reynolds γνωρίζει ότι οι Άραβες έχουν λόγο για το ποιος πρέπει ή δεν πρέπει να εισέρχεται στη χώρα τους όσο έχουν και οι μη προνομιούχοι των άλλων χωρών. Για την ακρίβεια, ο φίλος μας το αποδέχεται σε μεγάλο βαθμό αυτό όταν τονίζει ότι οι Άραβες φεουδάρχες πούλησαν τη γη στους Εβραίους χωρίς να έχει γνώση ο αραβικός λαός. Αυτό, βέβαια, δεν είναι κάτι καινούργιο στον κόσμο μας. Παντού η καπιταλιστική τάξη κατέχει, ελέγχει και διαθέτει τον πλούτο της προς όφελός της. Οι μάζες, είτε Άραβες, Άγγλοι είτε οτιδήποτε άλλο, έχουν ελάχιστο λόγο επί τούτου.

Υποστηρίζοντας το δικαίωμα των Αράβων να κρατούν τους Εβραίους μετανάστες μακριά από την Παλαιστίνη, ο καλός μας φίλος είναι ένοχος για το ίδιο είδος σοσιαλισμού που είναι και ο σύντροφός του, ο John McGovern. Ο δεύτερος προασπίζεται σε κάθε περίπτωση τον βρετανικό ιμπεριαλισμό, ενώ ο Reginald Reynolds προωθεί τα δικαιώματα των Αράβων καπιταλιστών. Αυτό είναι αρκετά κακό για έναν επαναστάτη σοσιαλιστή. Ακόμα χειρότερη είναι η ασυνέπειά του να μιλάει υπέρ του μονοπωλίου γης, στο οποίο μόνο οι Άραβες θα έπρεπε να έχουν δικαίωμα.

Ίσως έχω παραμελήσει την επαναστατική μου εκπαίδευση, αλλά αυτό που γνωρίζω είναι ότι η γη πρέπει να ανήκει σε εκείνους που την καλλιεργούν. Παρά τη βαθιά συμπάθειά του για τους Άραβες, ο σύντροφός μας δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να αρνηθεί ότι οι Εβραίοι καλλιεργούν τη γη στην Παλαιστίνη. Δεκάδες χιλιάδες από αυτούς, νέοι και βαθιά αφοσιωμένοι ιδεαλιστές, έχουν καταφύγει στην Παλαιστίνη, καλλιεργώντας τη γη κάτω από τις πιο δύσκολες συνθήκες.

Ανέκτησαν τις άγονες περιοχές και τις μετέτρεψαν σε εύφορα πεδία και ανθισμένους κήπους. Θέλω να ξεκαθαρίσω ότι δεν λέω ότι οι Εβραίοι έχουν περισσότερα δικαιώματα από τους Άραβες, αλλά για εμένα το να λέει κάποιος ένθερμος σοσιαλιστής ότι οι Εβραίοι δεν έχουν καμία δουλειά στην Παλαιστίνη, είναι ένα μάλλον περίεργο είδος σοσιαλισμού.

Επιπλέον, ο Reginald Reynolds δεν αρνείται απλά το δικαίωμα των Εβραίων να βρουν άσυλο στην Παλαιστίνη, μα επιμένει επίσης πως η Αυστραλία, η Μαδαγασκάρη και η Ανατολική Αφρική θα ήταν δικαιολογημένες αν έκλειναν τις πόρτες τους στους Εβραίους. Αν έχουν όλες αυτές οι χώρες το εν λόγω δικαίωμα, γιατί να μην το έχουν και οι Ναζί στην Γερμανία ή την Αυστρία; Γιατί να μην το έχουν όλες οι χώρες; Δυστυχώς, ο σύντροφός μας δεν προτείνει ένα μέρος όπου θα μπορούσαν οι Εβραίοι να βρουν ειρήνη και ασφάλεια.

Παίρνω ως δεδομένο ότι ο Reginald Reynolds πιστεύει στο δικαίωμα του ασύλου για τους πολιτικούς πρόσφυγες. Είμαι σίγουρος ότι αγανακτεί με την απώλεια αυτής της σπουδαίας αρχής, μιας αρχής που κάποτε ήταν το καμάρι και η δόξα της Αγγλίας, όσο αγανακτώ κι εγώ. Πώς, λοιπόν, μπορεί να καλύπτει τα αισθήματά του για τους πολιτικούς πρόσφυγες αρνούμενος την παροχή ασύλου στους Εβραίους; Πρέπει να ομολογήσω ότι είμαι μπερδεμένη.

Ο φίλος μας γίνεται πολύ απόλυτος όταν πρόκειται για την εθνική ανεξαρτησία των Αράβων και όλων των άλλων λαών που βρίσκονται υπό βρετανική κυριαρχία. Δεν αντιτίθεμαι σε αυτό τον αγώνα, δεν ενθαρρύνω όμως την εθνική ανεξαρτησία κάτω ένα καπιταλιστικό καθεστώς.

Όλες οι εξελίξεις επί τούτου είναι σαν τις αξιώσεις για δημοκρατία, είναι αυταπάτη και παγίδα. Κάποιος πρέπει να καταδείξει μερικές από τις χώρες που έχουν αποκτήσει εθνική ανεξαρτησία. Την Πολωνία, για παράδειγμα, τις χώρες της Βαλτικής και κάποιες από τις χώρες των Βαλκανίων. Απέχοντας πολύ από το να είναι πραγματικά προοδευτικές, έχουν καταλήξει φασιστικές. Οι εκεί πολιτικές διώξεις δεν είναι λιγότερο σοβαρές από τις αντίστοιχες του τσαρικού καθεστώτος, ενώ ο αντισημιτισμός, που κάποτε προαγόταν από τα πάνω, σε αυτές τις χώρες έχει πλέον κατακλύσει κάθε επίπεδο της κοινωνικής ζωής.

Ωστόσο, δεδομένου ότι ο φίλος μας προωθεί την εθνική ανεξαρτησία, γιατί δεν είναι συνεπής και δεν αναγνωρίζει το δικαίωμα των σιωνιστών ή των Εβραίων γενικότερα για εθνική ανεξαρτησία; Αν μη τι άλλο, η επισφαλής τους κατάσταση, το γεγονός ότι δεν είναι επιθυμητοί πουθενά, θα έπρεπε να τους κατατάσσει τουλάχιστον στον ίδιο ειλικρινή συλλογισμό που κάνει ο σύντροφός μας αναφορικά με τους Άραβες.

Γνωρίζω, φυσικά, ότι πολλοί Εβραίοι δεν μπορούν να ισχυριστούν ότι είναι πολιτικοί πρόσφυγες. Αντιθέτως, οι περισσότεροι από αυτούς έχουν δείξει αδιαφορία για τις διώξεις εργαζομένων, σοσιαλιστών, κομμουνιστών, συνδικαλιστών και αναρχικών, ενώ οι ίδιοι ήταν ασφαλείς. Όπως και η μεσαία τάξη στη Γερμανία και την Αυστρία, έχουν εκμεταλλευτεί τους εργάτες και έχουν γίνει ανταγωνιστικοί σε κάθε προσπάθεια της μάζας να βελτιώσει την κατάστασή της. Μερικοί Γερμανοεβραίοι είχαν την τόλμη να πουν ότι δεν θα είχαν αντίρρηση να εκδιωχθούν οι «Ostjuden» (οι Εβραίοι που προέρχονται από την Πολωνία και άλλες χώρες). Όλα αυτά είναι αλήθεια, αλλά παραμένει γεγονός ότι από τη στιγμή που ανέβηκε ο Χίτλερ στην εξουσία όλοι ανεξαιρέτως οι Εβραίοι έχουν υποστεί τις πιο τερατώδεις διώξεις και τις πιο τρομερές ταπεινώσεις, πέραν του γεγονότος ότι τους έχουν κλέψει όλα τους τα υπάρχοντα. Φαίνεται επομένως παράξενο ένας σοσιαλιστής να αρνείται μια ευκαιρία σε αυτούς τους άτυχους ανθρώπους να ριζώσουν σε νέες χώρες και να ξεκινήσουν εκεί μια νέα ζωή.

Η τελευταία παράγραφος του «Palestine and Social Policy» φτάνει στην κορύφωση. Ο συγγραφέας γράφει: «Τι σημασία έχει ποιος ή γιατί προβάλλει μια απαίτηση ή ποιος ζημιώνεται εάν αυτή η απαίτηση είναι δίκαιη; Αν απορρίψουμε ένα δίκαιο αίτημα είναι σαν να κατατάσσουμε τους εαυτούς μας ως φίλους της τυραννίας και της καταπίεσης· η αποδοχή του και η εργασία επί αυτού δεν είναι μόνο καθήκον μας αλλά η μόνη πολιτική που θα εκθέσει τις αξιώσεις των εχθρών μας».

Το ερώτημα είναι, αγαπητέ Reginald Reynolds, ποιος αποφασίζει ποιο αίτημα είναι «δίκαιο»; Εκτός κι αν κάποιος καταστήσει τον εαυτό του ένοχο στην κατηγορία που εκσφενδονίζει ο συγγραφέας εναντίον των Εβραίων, στην «αφόρητη αλαζονεία των ανθρώπων που θεωρούν τη δική τους φυλή ανώτερη», δεν μπορεί να αποφασίσει εύκολα κατά πόσο οι απαιτήσεις των ντόπιων να μονοπωλούν τη χώρα τους αξίζουν περισσότερο από την απελπισμένη ανάγκη εκατομμυρίων ανθρώπων που εξοντώνονται σιγά σιγά.

Εν κατακλείδι, θα ήθελα να πω ότι η στάση μου απέναντι σε αυτό το τραγικό ερώτημα δεν υπαγορεύεται από την Εβραϊκή καταγωγή μου. Υποκινείται από την αποστροφή μου στην αδικία και την κακία του ενός ανθρώπου απέναντι στον άλλο. Για αυτό όλη μου τη ζωή αγωνίζομαι για τον αναρχισμό, την κατάσταση που θα απομακρύνει τη φρίκη του καπιταλιστικού καθεστώτος και θα θέσει όλες τις φυλές και όλους τους λαούς, συμπεριλαμβανομένων των Εβραίων, σε μια ελεύθερη και ισότιμη βάση. Μέχρι τότε, θεωρώ ιδιαίτερα ασυνεπή τη στάση σοσιαλιστών και αναρχικών να κάνουν διακρίσεις οποιουδήποτε σχήματος ή μορφής ενάντια στους Εβραίους.

Έμμα Γκόλντμαν
26 Αυγούστου 1938

Όταν ο Τέοντορ Χερτσλ κάλυπτε την δίκη του Ραβασόλ

Γαλλία, 1η Μαΐου 1891. Σε εργατική πορεία υπέρ της καθιέρωσης του 8ώρου που έλαβε χώρα στη Φουριέ, η αστυνομία ανοίγει πυρ προς το πλήθος. Εννέα διαδηλωτές θα αφήσουν την τελευταία τους πνοή στον δρόμο. Την ίδια περίπου ώρα στο Κλισί, αναρχικοί συλλαμβάνονται αναίτια, δικάζονται και καταδικάζονται σε ποινές φυλάκισης. Ως απάντηση, ο αναρχικός Ραβασόλ θα τοποθετήσει βόμβες στο σπίτι του γενικού εισαγγελέα και του προέδρου του δικαστηρίου που έστειλε τους αναρχικούς στη φυλακή. Ο Ραβασόλ συλλαμβάνεται στις 30 Μαρτίου 1892 και ένα μήνα αργότερα αρχίζει η δίκη του. Ο Τέοντορ Χερτσλ βρίσκεται στο Παρίσι και αρθρογραφεί για την εφημερίδα Neue Freie Presse, ως υπεύθυνος του δικαστικού ρεπορτάζ.

Τζον Μπράουν

«Δύο άντρες, δύο μόνο άντρες συναντήθηκαν εχθές στο Κακουργιοδικείο του Παρισιού, οι μόνοι δύο που έπρεπε να τρέφουν σεβασμό ο ένας στον άλλο. Και έτρεφαν. Ήταν σαν δύο ιππότες που, όπως και στις παλιές εποχές, έκαναν ένα βήμα μπροστά από την στρατιά τους και μετέτρεπαν την μάχη σε μονομαχία. Στη μια μεριά ο Κεσνέ ντε Μπορεπέρ [Quesnay de Beaurepaire], θαρραλέος υπερασπιστής του κράτους και της κοινωνίας, η προσωποποίηση της δικαιοσύνης στην πιο αγνή μορφή της, και από την άλλη ο Ραβασόλ…

Κοινός εγκληματίας ή πολιτικός επαναστάτης; Ονειροπαρμένος ή εκδικητής; Ληστής και δολοφόνος από αγάπη για τους φτωχούς και τους κατατρεγμένους; Για πολλές ώρες χθες ήμασταν μάρτυρες αυτής της συνάντησης, στην οποία ο φανατισμός συναλλασσόταν με την ηρεμία. Υπάρχει κάτι το απρόσωπο σε αυτόν τον άντρα. Οι τρόποι του είναι χαλαροί. Με ήρεμη αποφασιστικότητα εξηγεί ότι η παρούσα κατάσταση πρέπει «να αλλάξει» και η φωνή του μαλακώνει όταν περιγράφει ένα καλύτερο αύριο, τότε που οι αδύναμοι θα προστατεύονται από τους δυνατούς… Και αυτός είναι ο άντρας που διέπραξε φόνο, που άνοιξε τάφους για να κλέψει τα πτώματα, που έφτιαξε πλαστά χρήματα και ανατίναξε σπίτια σκοτώνοντας αθώους, αθώους ακόμα και κατά τον ίδιο.

Τι είναι, λοιπόν; Ονειροπαρμένος ή εκδικητής; Ίσως το κοντινότερο στην αλήθεια συμπέρασμα που μπορούμε να βγάλουμε, είναι ότι ξεκίνησε κακός και κατέληξε καλός. Σήμερα πιστεύει στον εαυτό του και στην αποστολή του. Ένας κακός άνθρωπος, ένας δολοφόνος, ξοδεύει τη λεία του στα πορνεία. Ο Ραβασόλ έχει ανακαλύψει την ηδονή ενός διαφορετικού είδους: Την ηδονική απόλαυση της «μεγάλης ιδέας» και του μαρτυρίου».

Πώς είναι να δέχεται κάποιος αναγκαστική σίτιση

Αγγλία, δεύτερη δεκαετία του προηγούμενου αιώνα. Οι Σουφραζέτες δίνουν τη μάχη τους απαιτώντας εκλογικά δικαιώματα. Το κράτος είναι ανένδοτο και οι Σουφραζέτες αρχίζουν τους εμπρησμούς επιλεγμένων στόχων, με αποτέλεσμα να καταλήξουν έγκλειστες κατά εκατοντάδες. Μέσα από τις φυλακές θα κλιμακώσουν τον αγώνα τους με μαζικές απεργίες πείνας. Η αγγλική κυβέρνηση, για να αποφύγει τη δημιουργία μαρτύρων, υποχρεώνει τις διαμαρτυρόμενες γυναίκες σε αναγκαστική σίτιση. Στην άλλη μεριά του Ατλαντικού, η Αμερικανίδα Djuna Barnes θα αναλάβει το 1914 να γράψει ένα άρθρο για το περιοδικό «World Magazine» πάνω στο ζήτημα της αναγκαστικής σίτισης, για τις ανάγκες του οποίου θα υποβληθεί και η ίδια σε αναγκαστική σίτιση.

Η μέθοδος που υποχρέωναν τις γυναίκες σε αναγκαστική σίτιση στην Αγγλία διέφερε από αυτή που βίωσε η Barnes στην Αμερική, καθώς στην Αγγλία τις έβαζαν ένα μεταλλικό φίμωτρο το οποίο προκαλούσε ζημιές στα δόντια και τα σαγόνια, αλλά και αφόρητο πόνο. Πολλές γυναίκες, μην αντέχοντας τον πόνο της αναγκαστικής σίτισης, άρχιζαν να λαμβάνουν πάλι τροφή από μόνες τους.

Μαίρη Γόλστονκραφτ

 

 

 

 

 

 

Υπέστησα αναγκαστική σίτιση!

Για όποιον αναρωτιέται τι σχέση έχει αυτό το γεγονός με ό,τι άλλο συμβαίνει στη ζωή μου, θα πω πως για εμένα αυτό ήταν ένα πείραμα. Στη φαντασία μου, ήταν απλά τραγικό. Ωστόσο, προσφέρει αισθήσεις αρκετά οδυνηρές, οι οποίες μπορούν να εξαναγκάσουν την κατανόηση ορισμένων σύγχρονων φαινομένων.

Η αίθουσα στην οποία με πήγαν ήταν μεγάλη και αμυδρά φωτισμένη. Μπορούσα να ακούσω τον γιατρό να περπατάει μπροστά μου, να βαδίζει όπως βαδίζουν όλοι οι γιατροί, με αυτό το κάπως αφελές βάδισμα που έχουν τα άλογα όταν επιστρέφουν από τις κηδείες. Δεν είναι θλιβερό ή πένθιμο βάδισμα· ίσως προβάλλει μια κατεσταλμένη ικανοποίηση.

Κάθε λίγες στιγμές ένας εκ των τεσσάρων ανδρών που ακολουθούσαν γύριζε το κεφάλι του και με κοίταζε· Καθώς προχωρούσα, μια γυναίκα στις σκάλες με κοίταξε απορημένη – ίσως και με περιφρόνηση.

Με πήγαν σε ένα μεγάλο δωμάτιο. Είδα μπροστά μου ένα τραπέζι και αμέσως πέρασαν από το μυαλό μου οι επερχόμενοι πόνοι – ήταν το τραπέζι στο οποίο έπρεπε να ξαπλώσω.

Ο γιατρός άνοιξε την τσάντα του, έβγαλε μια βαριά λευκή ρόμπα, ένα μικρό άσπρο σκουφάκι κι ένα σεντόνι, και τα άφησε όλα πάνω στο τραπέζι.

Έξω από το παράθυρο υπήρχε η πόλη. Με έναν τρόπο επίπεδο, αδύναμο, συνεκτικό και την ίδια στιγμή ασυνάρτητα μονότονο, αντηχούσε το τραγούδι εκατομμυρίων μηχανών που έκαναν το κομμάτι που τους αντιστοιχούσε στο παγκόσμιο σύνολο. Και αυτή η ζωτική μουρμούρα μου προκαλούσε σύγχυση, μιας και αυτό που επρόκειτο να βιώσω σε λίγο δεν είχε τραγούδι.

Πρέπει να φερθώ αυστηρά επαγγελματικά, υπενθύμισα στον εαυτό μου. Αν αυτό είναι μια δοκιμασία, πρόκειται για μια δοκιμασία την οποία το φύλο μου γνωρίζει καλά αυτή την εποχή· άλλες γυναίκες το έχουν υποστεί υπό μια οξεία πραγματικότητα. Έχω σίγουρα το θάρρος που έχουν οι αδελφές μου; Στη συνέχεια σταθεροποίησα τον εαυτό μου. Τότε είδα φευγαλέα την αντανάκλαση τού προσώπου μου στο γυαλί. Ήταν αρκετά χλωμό· και κατάπινα με συσπάσεις.

Τότε ήταν που κατάλαβα ότι αυτό ο μακρύς κι ελαστικός κόκκινος σωλήνας είχε τρομοκρατήσει την ψυχή μου.

«Βοηθήστε την να κάτσει στο τραπέζι», είπε ο γιατρός.

Έδενε λεπτές ταινίες γύρω από το χέρι του και δοκίμαζε τα εργαλεία του. Πήρε την ελεύθερη άκρη του σεντονιού και άρχισε να με δένει: το τύλιξε γύρω μου επαναλαμβανόμενα, τύλιξε τα χέρια μου κολλητά στο σώμα μου και ύστερα τύλιξε το λαιμό μου, έτσι ώστε να μην μπορώ να κουνηθώ. Βρίσκομαι μέσα στις ίδιες άκαμπτες φόδρες που βρίσκεται και ένα πτώμα – άκαμπτες ίσιες φόδρες που απλώνονται πέρα από την όρασή μου. Μπορούσα να δω μόνο το φεγγίτη. Τα μάτια μου περιπλανήθηκαν, παρείσακτα σε ένα κόσμο που γνώριζαν.

Αυτή ήταν η πιο σύντονη στιγμή της ζωής μου.

Τρεις από τους άνδρες με πλησίασαν. Ο τέταρτος στεκόταν σε απόσταση, κοιτάζοντας τους δείκτες ενός ρολογιού που έρπονταν αργά. Με έπιασαν -όχι αγενώς, αλλά χωρίς καμία συμπόνια-, ο ένας από το κεφάλι και ο άλλος από τα πόδια, ενώ ο τρίτος είχε πέσει πάνω μου, κρατώντας τα χέρια μου πάνω στα ισχία μου.

Όλα τα προβλήματα της ζωή μου είχαν πλέον αναχθεί σε μία απλή πράξη: ή να καταπιώ ή να πνιγώ. Κι ενώ βρισκόμουν σε παθητική αντίσταση, μια παράξενη σκέψη περιπλανήθηκε στο βασανισμένο μου μυαλό: «Τουλάχιστον, αυτή η φωτογραφία δεν θα μπει ποτέ στο οικογενειακό άλμπουμ».

Αχ, αυτή η γελοία αναταραχή! υπενθύμισα στον εαυτό μου. Πώς μπορεί όμως να σε συνεπάρει η φαντασία! Η αλήθεια είναι ότι τα φώτα των παραθύρων -φωτογραφίες του ορίζοντα μιας πόλης- τα τείχη, οι άνθρωποι, όλα χάθηκαν όταν ο γιατρός έσκυψε. Τη στιγμή που ο γιατρός έφερε την λάμπα στο πρόσωπό μου για να εξετάσει το λαιμό μου, το σκοτάδι ξαφνικά μετατράπηκε σε μια κηλίδα φωτός, Ήθελε να βεβαιωθεί ότι ήμουν απόλυτα ικανή να καταπιώ.

Ψέκασε και τα δύο μου ρουθούνια με ένα μίγμα κοκαΐνης και απολυμαντικού. Όταν αυτό έφτασε στο λαιμό μου, ένιωσα ένα απίστευτο κάψιμο.

Δεν υπήρχε καμία πρόοδος σε αυτή μου την αναζήτηση. Πλέον είχα εγκαταλείψει τον εαυτό μου. Ήμουν ξαπλωμένη και μου φάνηκε πως πέρασαν χρόνια βλέποντας την κανάτα να υψώνεται στο χέρι του γιατρού και να κρέμεται σαν μια διαβολική, απάνθρωπη απειλή. Μέσα σε αυτό ήταν η υγρή τροφή που θα μου έδιναν. Ήταν γάλα, αλλά εγώ δεν μπορούσα να καταλάβω τι ήταν, γιατί όλα τα πράγματα είναι ίδια όταν φτάσουν στο στομάχι μέσα από ένα λαστιχένιο σωλήνα.

Ο γιατρός είχε εισάγει τον κόκκινο σωλήνα με τη χοάνη στην άκρη του, δια μέσου της μύτης μου, στο λαιμό μου. Μου είναι παντελώς αδύνατο να περιγράψω την αγωνία μου.

Τα χέρια πάνω από το κεφάλι μου έσφιξαν σαν μέγγενη και σαν απάντηση, τα χέρια που βρίσκονταν στους γοφούς μου και στα πόδια μου ασφάλισαν κι αυτά.

Ακάλεστα οράματα απόμακρων τρόμων χόρευαν τρελά στο μυαλό μου. Μου έφεραν τη φρικτή σκέψη του να πιαστώ στα πλοκάμια κάποιου τερατόμορφου ψαριού στα βάθη της τροπικής θάλασσας, καθώς το υγρό γινόταν αισθητό κατά τη διαδρομή του, μεταφερόμενο μέσα στις αμέτρητες και ατελείωτες διαδρομές που διέσχιζαν τη μύτη μου, τα αυτιά μου και τα εσωτερικά διάκενα του κεφαλιού μου. Ανυποψίαστα νεύρα έστειλαν εντολές πόνου που βασάνισαν την περιοχή του προσώπου και του στήθους μου. Τα ένιωσα να καίνε τη σπονδυλική μου στήλη. Να ανεβάζουν τους χτύπους της καρδιάς μου κατακόρυφα.

Πέρασε μια στιγμή που την ένιωσα σαν μια ώρα, και το υγρό είχε φτάσει το λαιμό μου. Ήταν παγωμένο, και εξίσου κρύος ιδρώτας ξέσπασε στο μέτωπό μου.

Η καρδιά μου ήταν ακόμα βυθισμένη στην ακανόνιστη, χωρίς νόημα κίνηση που αντανακλούσε το ηλιακό φως πάνω σε ένα τοίχο μέσα από έναν καθρέφτη. Εμφανίστηκε ένας μουντός πόνος και εξαπλώθηκε από τους ώμους μου σε όλη την πλάτη μου και στο στήθος μου.

Οι σπασμοί του στομαχιού μου είχαν σταματήσει εδώ και ώρα, το στομάχι είχε επέλθει σε απόλυτο κενό. Τα πράγματα γύρω μου άρχισαν να κινούνται ληθαργικά. Το ηλεκτρικό φως στα αριστερά μου κινήθηκε μουντά προς το ρολόι, το οποίο πήρε κλίση προς τα εμπρός για να το συναντήσει. Τα παράθυρα δεν μπορούσε να κρατηθούν ακίνητα. Κι εγώ, είχα αποσπαστεί και κουνιόμουν καθώς κουνιόταν και το δωμάτιο. Τα μάτια του γιατρού ήταν πάντα πάνω μου. Και τότε κατάλαβα ότι λιποθυμούσα. Έδωσα μάχη για να μην παραδοθώ. Ήταν μια μάταιη ανυπακοή στον εφιάλτη. Η απόλυτη απελπισία μου ήταν ένας πόνος. Αισθανόμουν μόνο το κεφάλι μου, τα πόδια μου και το σημείο που κάποιος με κρατούσε από τους γοφούς.

Το υγρό κυλούσε ακόμα από το σωλήνα στο λαιμό μου χωρίς αντίσταση. Ένιωθα την κάθε σταγόνα σαν ένα λίτρο, ένιωθα το κάθε λίτρο να γλιστράει πρώτα προς τα πάνω και μετά προς τα κάτω. Είχα εισέλθει σε ένα φυσικό μηχανισμό χωρίς τη δύναμη να αντιταχθώ ή να δυσανασχετήσω, προβάλλοντας την οργή της θέλησής μου.

Το πνεύμα είχε προδοθεί από την αδυναμία του σώματος. Να τη – η εξοργισμένη θέληση. Εάν εγώ, που έπαιζα ένα ρόλο, αισθάνθηκα την ύπαρξη μου να φλέγεται για εξέγερση σε αυτό το βάναυσο σφετερισμό των λειτουργιών μου, τι φλόγα μπορεί να αισθάνονται αυτές οι οποίες πραγματικά υπέστησαν τη δοκιμασία στη πιο φρικτή της μορφή, ισοπεδώνοντας τα πνεύματά τους;

Είδα στην υστερία μου ένα όραμα εκατοντάδων γυναικών που βρίσκονταν στα ζοφερά νοσοκομεία των φυλακών, δεμένες σε τραπέζια όπως αυτό, με ανάλγητους δεσμοφύλακες να τις κρατούν ακίνητες ενώ λευκοντυμένου γιατροί βάζουν πλαστικά σωληνάκια στα ευαίσθητα ρουθούνια τους και εισάγουν βίαια στα ανήμπορα σώματά τους την τροφή που θα τις διατηρήσει στη ζωή που τόσο πολύ ήθελαν να θυσιάσουν.

Η επιστήμη, λοιπόν, μας στερούσε το δικαίωμα να πεθάνουμε.

Το υγρό κυλούσε ακόμα από το σωλήνα στο λαιμό μου χωρίς αντίσταση.

Τόσο ανίκανο ήταν το σώμα μου, αναρωτήθηκα, που δεν μπορούσε να παλέψει άλλο; Δεν είχε η θέλησή μου τη δύναμη για να συστάλει εκείνο το στενό πέρασμα προς τη δεξαμενή της ζωής ώστε να φράξει το μισητό υγρό; Η σκέψη μου ψέλλισε μια επιθετική εντολή στους αδρανείς μυς. Αυτοί κατακυρίευσαν το λαιμό μου και με έπνιξαν. Δυσμενή ρίγη τίναξαν το σώμα μου.

«Πρόσεχε, θα πνιγείς», φώναξε ο γιατρός στο αυτί μου.

Υπήρχε το ενδεχόμενο του πνιγμού λοιπόν. Εάν βέβαια τα νεύρα υπάκουαν.

Κι αν κάποια επέμενε να πνιγεί; Τότε τι; Θα επέμεναν ανελέητα αυτοί οι ανάλγητοι δεσμοφύλακες και δουλοπρεπείς γιατροί; Ακόμα κι αν προκαλέσουν αυτό το ζοφερό θάνατο;

Σκεφτείτε το εξής παράδοξο: οι λευκές ρόμπες που υποτίθεται ότι επιτελούν το έργο της παράτασης της ζωής, σε αυτή την περίπτωση δεν θα διέφεραν από ένα σάβανο. Από ένα βαμβακερό κάλυμμα που σκεπάζει το ανυπάκουο θύμα.

Σίγουρα υπάρχουν όρια στην υποταγή, ακόμα και γι αυτούς που είναι υποχρεωμένοι να εκτελούν αυστηρά το νόμο. Τουλάχιστον δεν έχω ακούσει ποτέ για θάνατο κάποιας φεμινίστριας από πνιγμό.

Πλέον είχε τελειώσει. Σηκώθηκα όρθια, ταλαντευόμενη μπροστά στο φως που επέστρεφε. Είχα βιώσει τη μεγαλύτερη εμπειρία των πιο γενναίων ατόμων του φύλου μου. Τα βασανιστήρια και ο θυμός μου καψάλισαν το μυαλό. Στα χείλη μου δημιουργήθηκε μια θαμπή, άμορφη, βουβή οργή, αλλά το μόνο που έκανα ήταν να χαμογελάσω. Ο γιατρός είχε αφαιρέσει την πετσέτα από το πρόσωπό του. Το μικρό, κόκκινο μουστάκι στο πάνω χείλος του σχημάτισε μια γραμμή ευχάριστης κατανόησης. Είχε ξεχάσει τα πάντα, εκτός από το έργο. Οι τέσσερις άνδρες, έχοντας τελειώσει τους μικρούς τους ρόλους σε αυτή την μικρή τραγωδία, ήδη έβγαιναν από την πόρτα.

«Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να δέσετε κάποιον;» ρώτησα. «Αυτό το πράγμα μοιάζει με-»

«Ναι, ξέρω», είπε ευγενικά.

 

Τα γραφεία της προδοτικής Ε.Σ.Π.Ο. ανατινάσσονται

Τo κείμενo που παρατίθεται έχει παρθεί από το Ιστορικό Αρχείο της Εθνικής Αντίστασης και αποτελεί ακριβή αντιγραφή του πρωτότυπου. Μετατροπή υπέστησαν μόνο οι καταλήξεις της καθαρεύουσας και ο τονισμός.

Απώλειες εχθρού:
Νεκροί: 29 γκεσταπίτες, 43 Γερμανοί αξιωματικοί και οπλίτες.
Τραυματίες: 27 γκεσταπίτες και πέντε Γερμανοί στρατιώτες.
Απώλειες πληθυσμού:
Νεκρός: 1 παπάς. Τραυματίες: 11 άνδρες και γυναίκες.

   Η Π.Ε.Α.Ν. ἐπέφερε βλάβας εἰς τὸν ἐχθρὸν διὰ τῆς διαπράξεως ὑπὸ τῶν στελεχῶν της σαμποτὰζ εἰς διαφόρους περιοχάς. Ὡς μεγαλυτέρα ἐπιτυχία τῆς Π.Ε.Α.Ν. πρέπει νὰ θεωρηθῆ ἡ ἀνατίναξις τῶν γραφείων τῆς προδοτικῆς ὀργανώσεως Ε.Σ.Π.Ο. (Ἐθνικοσοσιαλιστικὴ Πατριωτικὴ Ὀργάνωσις), ἡ ὁποία εἶχεν ὡς σκοπὸν τὴν σύμπτηξιν Λεγεῶνος Ἐλλήνων Ἐθελοντῶν διὰ τὸ Ἀνατολικὸν Μέτωπον ὡς συμμάχου των Γερμανῶν. Διὰ τὸ σαμποτὰζ αὐτό ἐξετελέσθησαν ἀργότερον οἱ Ἀθ. Σκούρας, ἐπιχειρηματίας, Κων. Περρῖκος, ἀξιωματικός τῆς Ἀεροπορίας, Ἰω. Κατεβάτης, Δημ. Λόης, Διον. Παπαδόπουλος, Ἰουλία Μπίμπα καὶ ἄλλοι. Κατωτέρω παραθέτομεν περιγραφὴν τῆς «ἐπιχειρήσεως Ε.Σ.Π.Ο.».

    Με μεγάλη προφύλαξη άνοιξε τρεις φορές την εξώπορτα του σπιτιού της εκείνη την ημέρα του Σεπτεμβρίου 1942 η Ιουλία Μπίμπα. Τρία παλικάρια είχαν μπει: ο Αντ. Μυτιληναίος, ηλεκτροτεχνίτης, ο Σπ. Γαλάτης, φοιτητής νομικής και ο Ν. Μούρτος, ηλεκτροτεχνίτης. Αποτελούσαν όλοι μαζί ένα κλιμάκιο του «ουλαμού καταστροφής» του Κ. Περρίκου. Ο αρχηγός του κλιμακίου, Αντώνης Μυτιληναίος, ήταν νευριασμένος. Είχε διατρέξει μεγάλο κίνδυνο πριν από λίγο. Πιο πολύ όμως ήταν αγανακτισμένος γιατί δεν μπόρεσε να επιτύχει το σκοπό του: να τινάξει στον αέρα τα γραφεία των προδοτών της ΕΣΠΟ και να αφανίσει όσους βρίσκονταν μέσα. Από καιρό είχε στο μυαλό του καθώς και ο αρχηγός του ο Κ. Περρίκος αυτή την «επιχείρηση» μα να που ενώ όλα ξεκίνησαν καλά εκείνη την ημέρα, ένα ξαφνικό μπλόκο των Γερμανών στη γωνία Πατησίων και Γλάδστωνος, μπροστά στο τετραώροφο κτίριο όπου στεγαζόταν η οργάνωση των προδοτών, ματαίωσε τα σχέδιά του. Κι αν τον πιάνανε γλιτωμό δεν είχε. Μέσα σ’ ένα ευρύχωρο δερμάτινο σάκο, είχε μια βόμβα με το πυροδοτικό της μηχάνημα.

⁎

   ΕΣΠΟ: Μια φρικαλέα και οργιαστική οργάνωση προδοτών. «Εθνική Σοσιαλιστική Πολιτική Οργάνωση» ήταν ο τίτλος της. Αρχηγός της ο γιατρός Σπ. Στεροδήμος, γνωστός πεμπτοφαλαγγίτης. Εισέπραξε γερμανικό χρήμα για να οργανώσει, πάνω στ’ αχνάρια του Χιτλερικού, το Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδος. Του έδωσαν και ένα τετραώροφο κτίριο, γωνία Πατησίων Γλάδστωνος, απέναντι από το Μ.Τ.Β.Ν., για να εγκαταστήσει τα γραφεία του. Φρουροί των Σ.Σ. Τον εφύλαγαν και τα πρωτοπαλίκαρά του, γνωστά αργυρώνητα καθάρματα του υποκόσμου, κοιμόντουσαν, έτρωγαν και οργίαζαν μέσα σ’ αυτό. Οι Γερμανοί έδωσαν το χρήμα. Ήθελαν όμως κι ανταλλάγματα. Σε λίγο η Πρωτεύουσα γεμίζει από προκηρύξεις της ΕΣΠΟ που καλούσε τους Έλληνες «πατριώτες» να ενταχθούν στη «Λεγεώνα των Ελλήνων Εθελοντών». Τι θα ήταν η Λεγεώνα; Στρατός μισθοφορικός, ο οποίος θα εστέλλετο στο Ανατολικό Μέτωπο να πολεμήσει μαζί με τους Γερμανούς εναντίον των Ρώσων.
Η απροθυμία όμως και η περιφρόνηση των Αθηναίων ήταν επιδεικτική. Οι Γερμανοί πιέζουν. Ο Στεροδήμος και οι σύντροφοί τους τότε αρχίζουν καταδόσεις και κάθε είδους εκβιασμούς. Πολλοί συλλαμβάνονται. Ίσως και να τυφεκίζονται. Η τρομοκρατία απλώνεται και κυριαρχεί στην καρδιά των Αθηνών. Η κατάσταση γίνεται αφόρητη. Πρέπει να εξαφανιστεί το καρκίνωμα.

⁎

   Οι τρεις φίλοι καθισμένοι σιγοκουβεντιάζουν πίνοντας τον κριθαρένιο καφέ που τους πρόσφερε η Ιουλία. Το σπίτι της αληθινό οπλοστάσιο. Εκρηκτικές ύλες, πυρομαχικά και ελαφρά ατομικά όπλα φυλάγονταν σε διάφορες κρύπτες του. Με λύπη πήρε το σάκο του Μυτιληναίου και τράβηξε για την κουζίνα. Έβγαλε με προσοχή το περιεχόμενό του και ξαναγύρισε στο δωμάτιο όπου οι τρεις φίλοι είχαν κιόλας σηκωθεί, δίνοντας το σάκο στο Μυτιληναίο.
— Σε λίγες μέρες πάλι θα μας χρειασθεί, της είπε ο αρχηγός της.
Και πράγματι στις 22 Σεπτεμβρίου 1942 πολύ νωρίς ο Μυτιληναίος είχε περάσει. Πήρε τη βόμβα 10 ΧΓ δυναμίτιδος και τράβηξε για την Ομόνοια. Συναντήθηκε με τους Γαλάτη και Μούρτο οι οποίοι παρακολουθούσαν από νωρίς το κτίριο της Ε.Σ.Π.Ο., πήρε την αναφορά τους μπροστά στου «Μπερνίτσα» και σε λίγο αποχωρίστηκε. Προχώρησε προς την οδό Γλάδστωνος. Στην είσοδο τον σταματά ο Γερμανός σκοπός. Ο Μυτιληναίος του δηλώνει ότι είναι υπάλληλος της Τηλεφωνικής και ότι πάει να επισκευάσει βλάβη του δικτύου. Τον αφήνει ο σκοπός κι αυτός ανεβαίνει…

⁎

    12.3′ μεσημέρι. Η καρδιά της Αθήνας αναστατώνεται από μια τρομερή έκρηξη κι ένα εκκωφαντικό γδούπο. Ο κόσμος τρέχει πανικόβλητος εδώ κι εκεί μη ξέροντας τι συμβαίνει. Οι πρώτοι καπνοί άρχισαν κιόλας να βγαίνουν από το μισογκρεμισμένο κτίριο. Φωνές ακούγονται μέσα κι έξω απ’ αυτό. Ένας παπάς κείτονταν νεκρός καταμεσής του δρόμου χτυπημένος από τις πέτρες. Έντεκα άλλοι τραυματίες, άνδρες, γυναίκες κι ένα παιδί ήταν τα θύματα.
Δεν πέρασαν λίγα λεπτά από την έκρηξη κι αμέσως έσπευσε η Πυροσβεστική. Δυο μέρες αγωνίστηκε να σβήσει τη φωτιά που κατέτρωγε την εστία των προδοτών ενώ ο κορμός του κτιρίου ξέφτιζε σιγά σιγά και γκρεμιζόταν με παταγώδη κρότο.
Το απόγευμα κιόλας είχε μαθευτεί και βεβαιωθεί από την Αστυνομική Διεύθυνση Αθηνών ότι με την έκρηξη της βόμβας του Μυτιληναίου σκοτώθηκαν 29 μέλη της ΕΣΠΟ 43 Γερμανοί αξιωματικοί και οπλίτες ενώ εξ άλλου τραυματίστηκαν 27 μέλη της της ΕΣΠΟ και πέντε Γερμανοί στρατιώτες. Ο αρχηγός της Στεροδήμος τυφλώθηκε από τα εγκαύματα και σε λίγες μέρες πέθανε απ’ αυτά κι από άλλα τραύματά του.

⁎

    Ο πυρήνας της «Λεγεώνας Ελλήνων Εθελοντών» διαλύθηκε. Η προδοσία χτυπήθηκε στην καρδιά της. Η Αθήνα ανάσανε. Οι Γερμανοί όμως άρχισαν κυνηγητό και βρήκαν την άκρη. Συλλαμβάνονται οι Κ. Περρίκος, Αθ. Σκούρας, Δ. Παπαβασιλόπουλος, Νικ. Αιλιανός, ηγεσία της ΠΕΑΝ, και οι Αντ. Μυτιληναίος, Δ. Λόης, Πέτρος Λόης, Ιουλία Μπίμπα, Αικ. Μπέσση, οι αδελφοί Κατεβάτη και ο Γαλάτης. Ο Μυτιληναίος κατορθώνει ν’ αποδράσει με χειροπέδες και να καταφύγει στη Μέση Ανατολή. Εκτελούνται την 7η Ιανουαρίου 1943 οι Σκούρας, Ιω. Κατεβάκης, Δ. Λόης και Διον. Παπαδόπουλος και στις 4 Φεβρουαρίου 1943 ο Περρίκος. Η Ιουλία Μπίμπα τον ίδιο μήνα εκτελείται με πέλεκυ στην Πολωνία, όπου είχε σταλεί σε ένα στρατόπεδο συγκεντρώσεως.

Τόμας Πέιν – Κοινή Λογική